KUNSTWERK 91
Monument ter ere van alle Gastarbeiders in Leerdam
Marco Lopulalan
2022
Het kunstwerk
Het kunstwerk is een gebaar van dank aan alle gastarbeiders.
Leerdam heeft het hoogste percentage moslims van ons land. Ruim 19 procent van de bevolking heeft een islamitische achtergrond. Dat heeft te maken met de glasfabriek Royal Leerdam Crystal waarvoor in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw ‘gastarbeiders’ werden geworven vooral uit Turkije. Er zijn sindsdien ook vluchtelingen uit Irak en Syrië en andere Arabische landen gekomen die een huis kregen in Leerdam.
Iets voorbij waar nu de huidige glasfabriek staat, ontstond in 1765 de eerste flessenblazerij, net buiten het centrum. Leerdam had vanaf 1407 stadsrechten en bestond toen enkel nog uit het oude centrum. Via de Linge werden de grondstoffen voor de zwarthut – zo werd de flessenblazerij genoemd – aangevoerd.
In 1878 werd een nieuwe glasfabriek opgericht ten behoeve van de vervaardiging van gebruiksglas. Hier werden wijnglazen en serviezen gemaakt.
De diverse glasfabrieken die er in Leerdam waren, werden in 1938 opgenomen in NV Verenigde Glasfabrieken Schiedam en in 1953 kreeg het bedrijf het predicaat Koninklijk.
In de jaren zestig ontstond een tekort aan personeel; er werden toen maar liefst 1200 gastarbeiders uit onder andere Turkije naar Leerdam gehaald. Zij verbleven in eerste instantie in grote loodsen, die gesitueerd waren aan de achterzijde van het fabrieksterrein, grenzend aan de Tiendweg.
Om al deze Leerdammers te bedanken voor hun bijdrage aan de stad en zijn industrie, is dit monument in het nieuwe Stadspark opgericht.
Een zuil in de vorm van de stadsgrens van de oude stadskern, uitgevoerd in een diversiteit aan kleuren. Deze kleuren staan symbool voor alle diverse bevolkingsgroepen die in de stad Leerdam zijn komen wonen. De zuil is uitgevoerd in glas, daar veel mensen speciaal voor de glasfabriek naar Nederland zijn gekomen. De stenen waaruit de zuil “herrijst” staat symbool voor de fabriek maar vooral ook voor het (blijven) bouwen aan een leefbare samenleving voor iedereen
Dit prachtige initiatief is geïnitieerd door Kemal Koyuncu en Ben Boon en mogelijk gemaakt door diverse sponsoren.
Marco Lopulalan (1969, Leerdam)
Als jongen van 18 zette Lopulalan zijn eerste stappen in de kristalfabriek van Royal Leerdam Crystal. Hij is opgegroeid in de arbeiderswijk van Leerdam, “achter de Pijp” zoals die wijk in de volksmond werd genoemd. Zijn opa was kelkenmaker op “De Hut” een specialisatie die Lopulalan als geen ander beheerst en hem zijn Meestertitel heeft opgeleverd.
In zijn periode bij Royal Leerdam Crystal heeft hij samengewerkt met verschillende (inter-) nationale kunstenaars en ontwerpers. Als kers op de taart heeft hij het huwelijksservies mogen maken voor ZMK Willem-Alexander en HMK Maxima.
Zijn gedrevenheid komt voort uit wat het vak voor hem betekent. Het heeft hem zo’n tien jaar gekost om het een beetje onder de knie te krijgen. Daarna kwam het moment dat hij over de drempel stapte; hij werd gegrepen door het glas – vergelijk het met een verliefdheid. Vanaf toen ontwikkelde hij een passie voor het vak en doet hij er alles aan om die liefde te laten groeien. Het zit voortdurend in zijn hoofd.
Sinds 2020 werkt hij als zelfstandig glasblazer, maakt hij zijn eigen collectie en zet hij de traditie van de Oranjevaasjes voort.